Multifocale Lenzen : Soorten, Werking & Astigmatisme

Ben je ouder dan 40 jaar? Als het geval is, dan kan je misschien overwegen om multifocale contactlenzen te dragen.

Jij bent nu waarschijnlijk heel wat actiever dan je ouders op jonge leeftijd waren. Je rijdt misschien met fiets, je doet aan joggen, je beweegt veel en je doet aan allerlei sporten. Dit zijn maar enkele van de activiteiten waarvan mensen van boven de 40 jaar vandaag de dag op regelmatige basis van genieten.

Het is dan ook niet te verwonderen dat heel wat mensen van 40 jaar en ouder verkiezen om contactlenzen te dragen in plaats van een bril bij het uitoefenen van een actieve levensstijl.

Eens we de leeftijd van halfweg de 40 jaar bereiken, maakt presbyopie het ons moeilijk om te focussen op voorwerpen die zich vlakbij bevinden. Vroeger was een leesbril de enige beschikbare optie die de dragers van lenzen hadden wanneer ze een menu wilden lezen of al die andere taken wilden uitvoeren die een goed zicht van nabij vergen.

Maar vandaag zijn er gelukkig heel wat opties beschikbaar met multifocale lenzen die zeker  het overwegen waard zijn. Multifocale lenzen bieden om zo te zeggen het beste van twee werelden: je hebt geen brillenglazen nodig, en toch krijg je een goed zicht van nabij en veraf.

Sommige multifocale lenzen hebben een bifocaal ontwerp met twee verschillende types van lenzen namelijk een voor het zicht van nabij en een voor het zicht veraf. Andere hebben een multifocaal design waarbij de lenzen progressief te werk gaan, dit met een graduele verandering en de kracht van de lens waarbij er een natuurlijke overgang van het zicht is tussen het kijken nabij en veraf.

Multifocale lenzen zijn verkrijgbaar zowel in de zachte als in de strakke gasdoorlatende (RGP of GP) lensmaterialen en ze zijn ontworpen om ofwel dagelijks ofwel langdurig ook ‘s nachts gedragen te worden.

Sommige van dit type van lenzen kunnen comfortabel worden gedragen op een deeltijdse basis. Dit is handig wanneer je deze lenzen bijvoorbeeld alleen tijdens het weekend of op andere gelegenheden wil dragen en niet op dagelijkse basis.

Om het helemaal comfortabel te maken, zijn er ook zachte multifocale lenzen beschikbaar die je maar één dag draagt, wat je toelaat om de lenzen ‘s avonds gewoon weg te werpen. Je hebt er dan verder ook geen onderhoud aan.

In sommige gevallen zullen de GP multifocale lenzen een beter zicht bieden dan zachte multifocale lenzen. Maar door hun wat strakkere vorm zullen GP multifocale lenzen vaak enige aanpassing vergen en zal het makkelijker en comfortabeler zijn om ze te dragen wanneer je dit elke dag doet zodat je ogen aan de contactlenzen kunnen wennen.

Hybride multifocale lenzen zijn een  nieuw alternatief. Deze lenzen hebben een GP kern met daarrond een zachte omgeving, wat een aanpassing gemakkelijker maakt.

Multifocale ontwerpen

Een vaak gebruikt ontwerp van contactlenzen voor mensen met bijziendheid is een concentrisch bifocaal patroon. Bij dit type van contactlenzen wordt de correctie voor nabij uitgevoerd in een kleine cirkel in het midden van de lens, omgeven door een veel bredere cirkel waarin de correctie voor veraf plaatsvindt.

De correctie van de nabije afstand wordt aldus uitgevoerd in het midden, en die vooraf dus in de buitenste ring.

Naast deze gebruikelijke configuratie, zijn er nog twee types van basis multifocale lenzen :

1. afwisselend zicht
2. gelijktijdig / simultaan zicht.

Ontwerpen met afwisselend zicht (ook wel eens ‘vertalende’ ontwerpen genoemd) hebben specifieke zones in de lens voor het zicht van nabij en het zicht van veraf. Deze ontwerpen zijn alleen maar in gasdoorlatende lensmaterialen beschikbaar.

Net zoals bij het bifocale glazen is het bovendeel van een multifocale GP lens met alternerend zicht bedoeld voor het zicht van nabij en het onderste gedeelte voor het zicht veraf. Deze twee zones worden gescheiden door een bijna onzichtbare lijn die je oogspecialist moet helpen om vast te stellen of de lens wel goed past.

Wanneer je recht voor je kijkt bij  het dragen van dit type van lens, dan kijk je eigenlijk door het deel van de lens dat geschikt is voor de afstand. Wanneer je  naar beneden kijkt om te lezen, blijft de lens ondersteund door je lager ooglid. Op die manier begeleid je blik nu door het lagere deel van de lens dat geschikt is voor het zicht van nabij.

Bij alternerende multifocale lenzen met segmenten in de vorm van een halve maan of een cirkel behoudt de lens zijn eigen roterende positie door gebruik te maken van een gebied van ongelijke dikte in de lens die we kennen als een prisma ballast.

Bij sommige gevallen wordt het onderste deel van de lens ook afgeknapt om te helpen bij het uitlijnen en een beter draagcomfort op het onderste ooglid te voorzien.

Omdat alternerende lenzen geschikt zijn voor zicht van nabij en van veraf, biedt dit type van lenzen doorgaans een goed zicht bij het autorijden en bij te lezen. Maar het kan zijn dat ze niet zo goed werken als een simultaan ontwerp van lenzen voor computergebruik en andere visuele taken die zich op gemiddelde afstand bevinden.

Ontwerpen voor simultaan zicht bieden tezelfdertijd goede resultaten voor zicht van nabij en veraf door bepaalde delen die zich in de lens net voor de pupil bevinden. Deze ontwerpen zijn zowel beschikbaar in zachte als GP lensmaterialen.

Er zijn ook gemengde ontwerpen, zoals bijvoorbeeld een asferische lens, en deze kunnen erg ingewikkeld zijn omdat ze bedoeld zijn om de specifieke gezichtsproblemen die je hebt te corrigeren om zo te komen tot het meest natuurlijke zicht.

Dit is uiteraard werk voor een professioneel oogspecialist die eerst juist zal moeten vaststellen welk deel van je oog moet ondersteund worden om door middel van een aangepast type van lenzen in het juiste materiaal voor een optimaal zicht te kunnen gaan.

Astigmatisme

In het verleden was het zo dat zachte multifocale lenzen helaas astigmatisme niet konden corrigeren. Als je aan deze oogkwaal leed, had je bij multifocale contactlenzen enkel de keuze voor strakke gasdoorlatende lenzen.

Gelukkig kunnen  zachte multifocale lenzen vandaag de dag ook astigmatisme corrigeren, dit door gebruik te maken van een torisch lensontwerp.

Dit type van lenzen bereikt de juiste roterende positie op het oog door gebruik te maken van ongelijke diktezones in de lens om zo een prima ballast effect te creëren, wat gelijk is aan dat bij een ‘vertalende’ GP multifocale lens.

Hybride lenzen kunnen ook de meeste vormen van astigmatisme corrigeren.

Monovisie

Zolang je niet een passend type van lens hebt gevonden, is er geen enkele manier om zeker te zijn of je zal in staat zijn om succesvol aan te passen aan het dragen van multifocale lenzen.

Als dit soort van lenzen niet comfortabel aanvoelt of je onvoldoende zicht geeft, dan kan een contactlens met monovisie misschien een goed alternatief zijn.

Lenzen met monovisie maken gebruik van je dominant oog voor het vertezicht en het niet dominante oog voor het zicht van nabij. Mensen die rechtshandig zijn hebben eerder een dominant oog aan de rechterkant en bij mensen die linkshandig zijn ze al eerder links zijn.

Maar omdat te kunnen vaststellen moet je een test laten uitvoeren door een specialist.

Doorgaans worden lenzen met enkel zicht gebruikt voor monovisie. Eén van de voordelen hier is dat lenzen voor enkel zicht minder kosten om ze te vervangen, wat je jaarlijkse budget voor je lenzen gevoelig naar beneden kan halen.

Maar in sommige gevallen kan je betere resultaten bereiken door een lens met enkel zicht te gebruiken op het dominante oog voor het zicht veraf en een multifocale lens op het andere oog voor het zicht halfweg of van nabij.

In andere gevallen kan je specialist ervoor kiezen om een multifocale op afstand gebaseerde lens te gebruiken voor je dominant oog en een multifocale op dichtbij gebaseerde lens het andere oog runt. Deze technieken staan ook bekend als aangepaste oplossingen voor monovisie.

Wat als multifocale lenzen bij jou niet werken ?

Als ondanks alles multifocale lenzen voor jou niet de juiste oplossing bieden, kan je specialist de meeste merken naar de fabrikant terugsturen om zo een terugbetaling van je geld te krijgen.

Als je geen succesvolle drager van dit soort van lenzen bent, kan je meestal een volledige of gedeeltelijke terugbetaling krijgen van de kosten die je hebt gemaakt voor het materiaal en voor het aanpassen van de lenzen.

Maar een deel van de totale kostenplaatje wordt bepaald door de tijd en de dienst die je specialist heeft besteed aan het onderzoeken van je ogen, het aanpassen van de lenzen en bijkomende controles. Dit deel van de kostprijs zal doorgaans niet terugbetaald worden.

Om je kans op succes bij het dragen van een multifocale lenzen te verhogen, is het belangrijk dat je je verwachtingen wat bijstuurt.

Dit type van lenzen zal doorgaans niet in staat zijn om voor een even klaar zicht te zorgen dat je krijgt bij te dragen van bifocale of progressieve lenzen. Het is zelfs eerder waarschijnlijk dat je nog altijd een bril voor enkel zicht of leesbril zal nodig hebben voor specifieke taken zoals autorijden in het donker of de kleine lettertjes op pakweg een bijsluiter lezen.

Maar het is redelijk om te verwachten dat de multifocale lenzen je een al bij al behoorlijk acceptabel zicht van 80% van je dagelijkse activiteiten zal bieden, en dit zonder de nood van supplementaire brillenglazen.